БАЙКОВА А. Пошкудо калык дене кылна эреак пеҥгыде // Марий Эл. - 2019. - 05, 21.
Марий калыкат пошкудыжо-влак дене шукертсек пеҥгыде кылым куча да икте-весылан эҥертен, ваш полшен ила. Тиде амал денак 17 майыште «Чуваш да марий – «ик суртын» пошкудо калыкше-влак» темылан пӧлеклалтше регион кӱкшытан шанче-практике конференций лие.
Тудым В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институт Чуваш кугыжаныш гуманитар науко институт дене пырля икымше гана эртарыш. Тушко кугыжаныш пашаеҥ, шымлызе, журналист, туныктымо да тӱвыра пашаште тыршыше-влак да верысе калык ятырын погыненыт ыле.
Чуваш родо-влак Марий Эл гыч мийыше кугу делегацийым Чуваш Республикысе Моргауш район Кугу Сундырь селаште тӱвыра рӱдер ончылно кинде-шинчал, сылне муро дене вашлийыч.
Конференцийын икымше ужашыже туштак эртыш.
Тудым торжественно почмаште Чуваш Республикын тӱвыра, калык-влакын пашашт да архив паша шотышто министрын алмаштышыже Елена Чернова, Моргауш район администраций вуйлатыше Ростислав Тимофеев, Марий Эл Республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Галина Ширяева, В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институт вуйлатыше Евгений Кузьмин, Чуваш кугыжаныш гуманитар науко институт вуйлатыше Петр Краснов мутым каласышт.
– Юл эҥер серыште илыше чуваш ден марий калык-влакын ожнысекак келышт пеҥгыде. Мемнам Россий Ава уша, мемнан тӱвырана икгай, историй могырым ончымаштат икгайлыкна уло. Ме шукертсек икте-весылан полшен, икте-весым умылен илена. Сандене тыгай конференций моткоч кӱлешан да кок калыкланат пайдале, – палемдыш Елена Геннадьевна.
– Шанче форум Юл кундемыште илыше кок калыкын, марий ден чувашын, келшен илыме историйыштым, озанлык паша ойыртемыштым, йылме, сылнымут, ойпого да тӱвыра кылым шымлымылан пӧлеклалтын. Тидыже шымлызе-влаклан веле огыл, мыланнат, калык да конфессий-влак коклаште кылым вияҥдыше да аралыше-влаклан кӱлешан. Конференцийыште тачысе илышлан келшыше йодышым тарватыме. Икте-весе коклаште кылым саемдыме шотышто моткоч шуко мероприятий лиеда, сандене ты проектат тиде амал денак эртаралтеш, – палемдыш Галина Степановна да Р.Тимофеев ден Е.Черновалан пӧлекым кучыктыш.
Ростислав Тимофееват икте-весе дене келшен илыме да тыгай кылым умбакыжат вияҥдаш кӱлмӧ нерген ойлыш да курыкмарий фермер-влакын чуваш-шамычым ковыштам ончен кушташ туныктымыштым кугешнен палемдыш.
Икымше пленар заседанийым институт вуйлатыше Петр Краснов вӱдыш. Тыште
чуваш шымлызе-влакын, Андрей Сараевын, Виталий Родионовын, Михаил Кондратьевын, докладыштым колыштна. Вара верысе кыдалаш школышто посна тематике дене тÿшкалыме секций-влак («Этнический да социальный процесс-влак», «Тÿвыра да йылме кыл», «Кок калыкын тÿвыра икгайлык ден ойыртемыштым радамлымаш») шке пашаштым тÿҥальыч.
Кокымшо секцийын тӱҥалтыш ужашыжым филологий науко доктор Любовь Абукаева (Йошкар-Ола) ден филологий науко кандидат Эдуард Лебедев (Чебоксар) вуйлатышт. Марий да чуваш калык-влакын тӱвыра, вургем да моло икгайлыкышт нерген палыме лийна. Мутлан, Любовь Абукаева унам вашлийме марий мурышто кӱчыкын, но мунлын ойлымо шомак-влак нерген каласкален веле огыл, муралтенат ончыктыш. Владимир Шаров марий да чуваш калык-влакын брендышт дене палдарыш, икгайлык ден ойыртемым палемдыш.
Курыкмарий рӱдӧ клуб системе вуйлатыше Тамара Петрова шке землякше, Курыкмарий районын икымше этнографше Спиридон Михайловым шарнен, тусо мотор верла нерген радамлен каласкалыш.
– Михаил Михайлович марийын веле огыл, чуваш калыкынат пагалыме еҥже. Сандене тысе калыкым, конференцийыш ушнышо-влакым мемнан кундемыш унала толаш да землякнан эртен коштмо сылне верлажым ончен савырнаш ӱжам, – кумылаҥда Тамара Викентьевна. – Ремесло пӧртын кидмастарже-влак Михаил Михайловичын возен кодымыж почеш шовырым, вуйчиемым да шийдарманым кугезе годсо гайымак ямдылат. Чынжымак, курыкмарий мастар-влак кугу пашам шуктат. Тидым меат шке шинчана денак ужна.
Шанче форумын кокымшо ужашыже Курыкмарий район Кулаковы селасе школышто лийын. Туштат мемнам кинде-шинчал дене вашлийыч, курыкмарла муралтымышт чонешнак логале. Кÿслезе йоча ансамбль конференцийыш толшо уло калыклан кугу куаным пöлеклыш.
Кокымшо пленар заседанийым В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институт вуйлатыше Евгений Кузьмин вÿдыш. Тыште марий шымлызе-влакын, Татьяна Никитинан, Ананий Ивановын, Никандр Поповын, докладышт мемнам шонаш таратыш. Секцийлаштат паша тÿвыргö лектышан лие.
Марий Эл Республикын тÿвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствыжлан, чуваш коллегыже-влаклан тауштен, В.М.Васильев лӱмеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше марий институт директорын алмаштышыже Людмила Григорьева палемдыш: «Конференций Марий Эл Республикын кугыжаныш национальный политике программыже негызеш эртаралте. Ты шанче форумышто йоҥгалтше доклад-влакым тений посна сборникыш чумырен савыктена, тунам кажне кумылан еҥ конференций лектыш дене сайынрак палыме лийын кертеш».
Икманаш, чылажат поро шӱлыш дене эртыш. Икте-весын илышыже, ойыртемже да икгайлыкна нерген пален налаш изижланат, кугужланат пайдале лие. Лач тыге, ваш-ваш умылен, келшен илымеке, мемнан элна пеҥгыде, а ончыкылыкна волгыдо лиеш!
А.БАЙКОВА
Авторын фотожо.
БАЙКОВА А.Пошкудо калык дене кылна эреак пеҥгыде // Марий Эл. - 2019. - 05, 21.
